MỘT SỰ KIỆN LỊCH SỬ TRỌNG ĐẠI TẠI HUẾ
-VUA BẢO ĐẠI THOÁI VỊ NGÀY 30-8-1945
******
Nguyễn Hồng Trân
Trong những ngày cách mạng tháng 8 xẩy ra ở Huế, ba tôi (Nguyễn Chương- Cai lính Khố vàng Đại nội Huế) ít khi ở nhà. Một thời gian sau tôi mới biết ba tôi được phân công trong đội lính Khố vàng để lo canh gác bảo vệ Kỳ đài Kinh thành Huế. Sau đó, nghe ba tôi nói rằng, vua Bảo Đại ra lệnh cho lính Khố vàng để yên cho quân cách mạng hạ cờ vàng Nam triều xuống và kéo cờ đỏ sao vàng của Cách mạng lên đỉnh cột cờ trước Quảng trường Ngọ môn. Việc này, về sau tôi mới biết qua sách báo là do ông Đặng Văn Việt (thuộc đơn vị ông Cao Pha) thực hiện.
Bắt đầu từ chiều ngày 25-8, nhiều người kéo đến Phu Văn Lâu để xem tờ Chiếu thoái vị của vua Bảo Đại (Tờ chiếu này vua sai ông Tổng lý văn phòng-Phạm Khắc Hoè dự thảo và đã thông qua (có sữa đổi) tại cuộc họp Nội các do vua Bảo Đại chủ toạ và gồm có các ông: Trần Trọng Kim, Trần Văn Chương, Trần Đình Nam, Trịnh Đình Thảo, Vũ Văn Hiền và Nguyễn Hữu Thí). Trong đó có đoạn: “Mặc dầu Trẫm hết sức bùi ngùi cho nỗi làm vua trong 20 năm mới gần gũi quốc dân được mấy tháng, chưa làm được gì ích lợi cho quốc dân như lòng Trẫm muốn, Trẫm cũng quả quyết thoái vị để nhường quyền quốc dân lại cho Chính phủ Dân chủ Cộng hoà ... Trẫm ưng làm dân một nước độc lập, hơn làm vua một nước nô lệ”.
Đọc xong đoạn này, nhiều người trầm trồ khen ngợi rằng, vua Bảo Đại đã nói được một câu bất hủ.
Chiều ngày 30 tháng 8 năm 1945, một sự kiện lịch sử trọng đại tại Huế đã chuyển mình. Đó là Lễ Thoái vị chính thức của vua Bảo Đại tại lầu Ngũ Phụng Cửa Ngọ Môn (Đại Nội của Kinh thành Huế). Mọi người dân chộn rộn từ sáng đến chiều. Hồi đó tôi mới học lớp nhì. Mẹ tôi không cho đi tự do với bọn trẻ con mà dắt tôi cầm cờ đi theo bà con trong phường Huệ An ra dự lễ. Sân cột cờ và quanh cửa Ngọ Môn người dày đặc chờ đón Đoàn Đại diện Chính Phủ Lâm thời vào dự lễ thoái vị của nhà vua. Khoảng 3 giờ chiều toán xe con chở Đoàn từ từ chạy vào cổng giữa Ngọ Môn giữa tiếng reo hò vang dội của cả biển người đang hăm hở chờ mong. Trên lầu Ngọ Môn, vua Bảo Đại y phục chỉnh tề đứng lên chào đón Đoàn. Tiếng hoan hô cùng với khẩu hiệu “Việt Nam
Đầu tiên ông Liệu đọc lệnh của Chính phủ cử đoàn vào tiếp nhận lễ thoái vị của nhà vua . Sau đó Bảo Đại đọc bài Chiếu thoái vị. Giọng vua dỏng dạc trầm vang, Có lúc nghẹn ngào, xúc động. Trong đó có đoạn: “Còn về phần riêng Trẫm, sau 20 năm ngai vàng, bệ ngọc, đã biết bao ngậm đắng, nuốt cay... Từ nay Trẫm lấy làm vui được làm dân tự do của một nước độc lập chứ Trẫm nhất quyết không để cho ai lợi dụng danh nghĩa của Trẫm hay của Hoàng gia mà lung lạc quốc dân nữa...”
“ Việt Nam
Dân chủ cộng hoà muôn năm !...”
Khi Bảo Đại dứt lời thì trên kỳ đài cờ vàng nhà vua từ từ hạ xuống. Mấy phát lệnh nổ ầm vang. Lá cờ đỏ sao vàng năm cánh được kéo lên tung bay theo gió chiều lồng lộng giữa Kinh thành Huế trong tiếng hò reo như sấm dậy của hàng vạn đồng bào tham dự buổi lễ.
Tiếp đến, Bảo Đại thực hiện thủ tục trao cho Trưởng đoàn chính phủ chiếc Quốc Ấn bằng vàng nặng hơn chục cân và thanh Quốc Kiếm để trong bao vỏ bằng vàng có nạm ngọc.
Nhận ấn kiếm xong, ông Trần Huy Liệu đọc lời phát biểu tiếp nhận sự thoái vị của nhà vua. Trong đó có đoạn: "Lịch sử nước nhà đã tới một giai đoạn mới: Chính phủ đế chế phải nhường chỗ cho chính thể dân chủ cộng hoà. Đó là nguyện vọng chung của toàn thể quốc dân...".
... "Anh chị em hãy cùng tôi hô to:
Việt Nam
Việt Nam
Hàng vạn người dự lễ đều hô to vang trời: “Muôn năm !"
Theo đề nghị của Bảo Đại trong lễ thoái vị này, ông muốn có một vật kỷ niệm của Chính phủ Lâm thời, nhưng hoàn cảnh lúc đó Chính phủ Cách mạng lâm thời cũng chưa kịp chuẩn bị một vật gì thích hợp để kỷ niệm cho nhà vua lúc thoái vị.Vì vậy, ông Cù Huy Cận thay mặt đoàn Chính phủ, trao tặng một huy hiệu Cờ đỏ sao vàng rồi quay ra nói với đồng bào: "Chính phủ lâm thời trao cho công dân Vĩnh Thụy huy hiệu Cờ đỏ sao vàng. Xin đồng bào hoan nghênh công dân Vĩnh Thụy".
Mọi người vỗ tay hoan hô !...
Lễ thoái vị của ông vua cuối cùng của Triều Nguyễn kết thúc. Cựu hoàng Bảo đại tươi cười giơ tay vẫy chào đồng bào rồi xuống khỏi lễ đài, liền cởi bỏ y phục nhà vua và lên xe ra về.
Đoàn đại biểu đại diện cho Chính phủ Cách mạng lâm thời đã thực hiện thành công tốt đẹp nhiệm vụ trọng đại của đất nước Việt Nam trong buổi lễ công nhận thoái vị của nhà vua và tiếp nhận Ấn kiếm của nhà vua trao lại cho Chính phủ mới.
Thế là đất nước Việt Nam
=====
